Covid-19 pandemisinin ilk dönemlerinde ülkelerin içinde bulunduğu ekonomik krizle beraber iklim değişikliği ile mücadele adımlarının askıya alınması tartışmaları baş gösterdi. Pandemiden hemen önce kabul edilmiş olan Avrupa Yeşil Mutabakatı da tartışma konularından biriydi. Bu tartışmalar üzerine BM, OECD ve IMF gibi aktörlerin yeşil iyileşme çağrısında bulunması iklim değişikliğiyle mücadelenin askıya alınması fikrinin genel kabul görmediğinin bir işareti oldu. Özellikle 26 Mart 2020 tarihinde AB Liderler Zirvesi toplantısında yeşil ekonomiye geçiş için önemli mesajlar verilmesi, bunu takip eden süreçte IMF başkanı Georgieva’nın BM’nin yeşil iyileşme çağrısına dahil olduklarını açıklaması iklim değişikliği ile mücadelede kararlı olduklarını gösterdi.
Tüm bu gelişmeler ışığında, Sermaye Piyasası Kurulu, Yeşil Borçlanma Aracı ve Yeşil Kira Sertifikası Rehberi’ni ilk olarak 3 Kasım 2021 tarihinde taslak şeklinde ve ardından 24 Şubat 2022 tarihinde 2021 Ekonomi Reformları Paketi ve Paris İklim Anlaşması çerçevesinde ilke kararı ile kabul ederek yayımladı.
ICMA Yeşil Tahvil ilkeleri esas alınarak hazırlanan rehber İhraçtan Elde Edilen Fonun Kullanımı, Proje Değerlendirme ve Seçme Süreci, İhraçtan Elde Edilen Fonun Yönetimi ve Raporlama olmak üzere dört temel bileşenden oluşuyor.
Rehberin amacı ve Yeşil Borçlanma Aracı’na ilişkin genel esaslar
Rehber, Yeşil Borçlanma Aracı ve Yeşil Kira Sertifikası ihraçlarına bir standart getirmeyi, böylelikle karşılaştırılabilirliği, şeffaflığı ve tutarlılığı artırmayı hedefliyor.
Bir ihracın yeşil rehber kapsamında sayılabilmesi için ihraççının ihracı rehbere uygun olarak gerçekleştireceğini çerçeve belgesinde taahhüt etmesi, elde edilen fonun rehbere uygun ve çerçeve belgesinde belirtilen şekilde kullanılması, çerçeve belgesinin rehber ile uyumlu olduğuna dair ikinci taraf görüşü alınması gerekiyor. Çerçeve belgesi örneklerine rehberin ekler kısmından ulaşılabilir.
İhraçtan elde edilen fon
İhraçtan elde edilen fonun rehberde tanımlanan yeşil projeler için en kısa sürede kullanılması zorunlu. Yeşil proje, bir veya birden fazla tür veya çevresel amaçla ilişkili olabilir. Bu projelere örnek olarak yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, temiz ulaşım, karasal ve su biyoçeşitliliğinin korunması, sürdürülebilir su ve atık su yönetimi projeleri gösterilebilir. Proje değerlendirme ve seçme sürecine ilişkin detaylar ise Rehber’in Ç.2 bölümünde incelenebilir.
Fon kullanımı ve etki raporu
İhraççılar elde edilen fonun tamamı kullanıldıktan sonra yılda bir defa fon kullanımına ilişkin önemli bilgileri ve projenin gerçekleşen veya gerçekleşecek çevresel etkilerini gösteren etki raporunu kendi sitelerinde ve KAP’ta kamuya açıklar.
Yurt dışı ihraçlar
Rehber, yurt dışında yapılan ihraçlar için de düzenleme getiriyor. İhracın rehber kapsamında sayılabilmesi için, hazırlanan çerçeve belgesinin yapıldığı ülkede geçerli olan standartlara uyumlu olduğuna dair bir ikinci taraf görüşü gerekir. Yine aynı şekilde ihraç edilen ülkedeki standartlara göre hazırlanan fon kullanım raporlarının Türkçe çevirisinin kamuya açıklanması gerekir.
